Reactieve hechtingsstoornis; ik hou van je om je te haten..

Ik ben haar beste vriendin en grootste vijand in 1. Ze houdt van mij, om mij te haten. Dat klinkt heel heftig he? Helaas is het ook echt zo heftig. De puber heeft een reactieve hechtingsstoornis. In deze blog vertel ik je wat het is, hoe het tot uiting komt én hoe wij er mee omgaan.

WAT IS EEN REACTIEVE HECHTINGSSTOORNIS?

Bij een reactieve hechtingsstoornis is er sprake van een afwezige of onderontwikkelde hechting tussen het kind en ouder(s)/verzorger(s). Dit kan bijvoorbeeld komen doordat het kind opgegroeid is in een stressvolle omgeving waar er (te) weinig aandacht was voor het kind. Of doordat het kind (om wat voor reden dan ook) verschillende opvoeders heeft gehad.

Een grote misvatting is overigens dat ouders van hun kind aan hun lot overgelaten hebben. Helaas zijn er wel situaties waar dat zo is, maar vaak is er echt geen sprake van opzet. Ouders doen meestal alles wat ze kunnen om hun kind een veilige omgeving te bieden, maar soms is het helaas niet voldoende.

HOE UIT HET ZICH?

Hoe het zich uit is afhankelijk van welke vorm het kind heeft. Bij de puber is er sprake van de ongeremde variant. Dat houd simpelweg in, dat ze geen rem heeft. Ze dendert als het ware overal keihard doorheen.

Ze zeggen wel eens “ze laten het slechtste gedrag zien bij de personen waar ze zich het veiligste voelen”. Dat klopt ook zeker en ik kan je vertellen.. bij mij voelt ze zich dus enorm veilig.

Ik ben de persoon die haar helpt in moeilijke situaties, de persoon die haar de dingen uitlegt die ze niet begrijpt en de persoon die het meestal moet ontgelden als het niet gaat zoals zij wil. Soms valt het mee en blijft het bij schelden en stampvoetend de kamer uitstormen (om vervolgens na 2 minuten weer rustig de kamer binnen te komen alsof er niks gebeurd is). Op andere moment gaat ze van lichtelijk geïrriteerd naar exploderende tijdbom in ongeveer 3 seconden. En als ik tijdbom zeg, bedoel ik ook echt een tijdbom. Ze is dan (vaak om iets heel kleins) zo vreselijk kwaad dat ze alle controle verliest en nog maar 1 optie heeft.. keihard uit haar plaat gaan.

Ik zal niet in detail treden over hoe dat “uit haar plaat gaan” er precies uit ziet, maar je kunt je vast voorstellen dat dat enorm heftig is. Heftig voor haar, want ze heeft dan totaal geen controle meer, maar zeker ook heel erg heftig en pittig voor ons. Aan ons is dan de taak om haar er rustig uit te krijgen, zonder zelf met (heftige) emotie te reageren. En dat is zwaar, want als je kind tegenover je staat te schreeuwen, vloeken en te dreigen, zie zelf dan maar eens rustig te blijven.

ZO GAAN WIJ ER MEE OM..

Ik krijg regelmatig de vraag “hoe krijg je haar uit zo’n bui?”. Vooral buitenstaanders verwachten dan een eenvoudig antwoord. Maar daar is geen eenvoudig antwoord op. Er is geen magische formule om het even snel voor elkaar te krijgen.

De ene keer helpt het om haar gecontroleerd uit te laten razen (dus door echt alleen in te grijpen als het “gevaarlijk” word) en de andere keer moeten we vanaf het begin consequent aanwezig zijn om de situatie te bedaren. En dan zijn er ook nog de keren dat niks helpt. Dat alles wat we doen of zeggen de situatie alleen maar erger lijkt te maken..

Uiteindelijk komen we er elke keer weer doorheen, maar het word steeds moeilijker en zwaarder. Het heeft een grote impact op onze eigen gemoedstoestand. De uitbarstingen zuigen de energie uit ons lijf en op momenten moeten we echt afstand nemen van haar. Niet zo zeer door de ruimte uit te lopen, want bij ons loopt de puber je gewoon achterna, maar echt gevoelsmatig. Af en toe moeten we alles gewoon even helemaal negeren, onszelf even helemaal afsluiten. Anders gaan we er zelf aan kapot.

VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN..

De uitbarstingen zijn enorm heftig, maar dat is niet het enige wat een reactieve hechtingsstoornis zo moeilijk maakt. Elke dag opnieuw zijn we bezig om de kans op een uitbarsting zo klein mogelijk te maken. Vooral in de heftige perioden zijn we daar volop mee bezig. Met elk ding wat we zeggen of vragen zijn we vooraf al bezig met hoe we het gaan vragen of zeggen. Welke woorden gaan we gebruiken? Met wat voor toon spreken we? Doen we het tussen de bezigheden door of is het beter om er even een rustig moment voor te pakken?

VASTE STRUCTUUR EN WEINIG SPONTANE DINGEN.

Duidelijkheid en voorspelbaarheid is een van de belangrijkste dingen om de boel een beetje soepel te laten verlopen. Daarom hebben we vrij strakke regels en afspraken met de puber. Ook voor en met Alyssa trouwens hoor, zij heeft dat ook echt nodig.

Wij maken de dagen zo voorspelbaar mogelijk; alle dagelijks terugkerende dingen gaan op vaste tijden. Zo heeft ze 3x per dag een rustmoment op haar slaapkamer. Zodat zij en wij even een moment tot rust kunnen komen. In de perioden dat het soepel loopt en goed gaat probeert ze er nog wel eens onderuit te komen. Maar de ervaring leert dat dat dus geen goed idee is. Spontane uitstapjes zijn overigens ook geen goed idee en dat doen we dus ook nauwelijks met de puber. Want zodra het net even anders gaat als zij zou willen dan is het “feest”. In het verleden hebben we dit wel geoefend, maar elke keer eindigde het in een groot drama. Daarom doen we dat maar gewoon niet meer.

In alle regels en afspraken die we hebben staat er 1 ding centraal, namelijk consequent zijn. Onze eigen grenzen aangeven aan haar is ook belangrijk. Het heeft niet altijd zin, want ze wil het vaak niet horen. Maar op dat punt heeft ze dan gewoon pech 😉

CONSEQUENTIES VOOR NEGATIEF GEDRAG.

Als een kind iets doet wat niet mag plak je daar als ouder meestal een consequentie (of straf) aan vast. En dat doen wij dus ook. Niet dat het echt veel effect heeft, want kinderen met een reactieve hechtingsstoornis kennen in veel geval geen gevoel van schuld, of berouw. Maar om daarom geen consequenties te plakken aan het negatieve gedrag is ook weer geen optie, want dan denken ze dat het allemaal toch wel mag. En dat is natuurlijk niet zo.

Voorheen maakten we een lijstje met beloningen en consequenties, zodat ze zelf overzicht had op wat er gebeurd als ze het onwijs goed heeft gedaan. Maar ook wat de consequenties kunnen zijn als ze het echt te bont heeft gemaakt. Zodra we zo’n lijstje hadden gemaakt gingen we samen met haar aan tafel zitten en alles op het lijstje bespreken. Een hele tijd heeft dat goed gewerkt. Ze keek regelmatig op het lijstje en terwijl ze dat deed zag je haar nadenken. Maar zoals met zoveel dingen komt er een moment dat het niet meer werkt, dat het haar geen reet interesseert. Tja, daar staan we dan..

We hebben haar ook zelf na laten denken over consequenties die zij passend vind bij bepaald gedrag. Dat zag ze wel zitten.. het werd een lijstje van 3 a4tjes lang. Ze kon ook prima vertellen waarom ze het bijvoorbeeld een goed idee vond als we haar tablet af zouden pakken. Totdat we dus daadwerkelijk haar tablet moesten afpakken.. toen was het ineens niet meer zo’n goed idee 😀

WE HOEVEN HET GELUKKIG NIET ALLEEN TE DOEN.

Er is een tijd geweest dat het zo vreselijk heftig was, dat ze een tijdje niet thuis kon wonen. Gelukkig zijn we daar “goed” doorheen gekomen en is ze nu alweer wat jaren helemaal thuis. Of nou ja, helemaal? Toen ze weer thuis kwam hebben we de afspraak gemaakt dat ze 1 weekend per maand gaat logeren in een logeerhuis. En als ze even een hele slechte dag heeft kunnen wij een beroep doen op mijn vader. Daar gaat ze namelijk heel graag naar toe om lekker samen te schilderen of iets anders leuks te doen.

Zo is het een hele tijd goed gegaan.. 1x per maand logeren en af en toe naar opa toe. Haar boze buien waren minimaal aanwezig en de sfeer was gewoon goed. Maar toen gooide de 2e Lock down roet in het eten (oké, niet alleen de Lock down, maar het heeft wel een grote invloed gehad).

Haar irritatie en frustratie om de kleinste dingen namen enorm toe en “nee” werd gewoonweg niet meer geaccepteerd. In het begin was het nog te overzien, toen konden we er nog op een goede manier met haar over praten. Haar buien waren vooral op mij gericht, maar omdat ik dat wel gewend ben keek ik daar niet echt van op. Tot het moment dat er bijna alleen nog maar negativiteit was. Dat was het moment dat we extra hulp in moesten schakelen en dat hebben we ook gedaan.

Nu gaat ze vaker naar het logeerhuis. Niet als straf hoor, maar puur om tot rust te komen.. zowel zij als wij. En dat werkt goed, stapje bij stapje zien we dat ze weer wat meer haar best doet. Dat ze haar best doet om niet direct te “exploderen” als het niet gaat zoals zij dat wil. Natuurlijk is de situatie niet binnen een paar weken veranderd, daar gaat echt wel een langere tijd overheen.. maar elk kleine stapje in de goede richting is er 1!