Overprikkeld kind: tips om je kind er doorheen te helpen

Een tijd geleden schreef ik al een artikel over overprikkeling. In dat artikel vertelde ik je hoe wij Alyssa helpen als zij overprikkeld is. Maar omdat dat artikel nogal specifiek voor onze situatie was, leek het mij een goed idee om er een algemener artikel aan te wijden. Om je zo extra tips te kunnen geven over hoe je jouw kind het beste kan helpen als hij of zij overprikkeld is.

Wat gebeurd er met je kind als hij of zij overprikkeld is?

Overprikkeling wil zeggen dat er teveel prikkels in 1x binnenkomen. Die prikkels zorgen als het ware voor een ontploffing in het hoofd en het lichaam. Stel je eens voor dat alles wat je ziet, hoort, voelt en ruikt in 1x keihard bij je binnenkomt. Nu weet ik natuurlijk niet of je daar zelf ervaring mee hebt, maar ik kan mij voorstellen dat je je dan echt even geen houding kan geven. Wij, volwassenen, kunnen op zo’n moment meestal wel aangeven dat het allemaal even te veel is en een rustig plekje opzoeken om te ontladen. Maar voor (jonge) kinderen is dat toch een stuk lastiger.

Wat een kind precies ervaart op zo’n moment kan heel verschillend zijn, hij of zij kan zich gaan overschreeuwen of juist terugtrekken. De meest voorkomende symptomen van overschreeuwen zijn:

druk, “stuiterig” gedrag,
opgejaagd,
snel boos,
snel huilen en
slechte concentratie.

De symptomen van terugtrekken zijn eigenlijk het tegenovergestelde:

sluit zichzelf helemaal af,
moeilijk te bereiken,
wil graag alleen zijn
voelt zich down

Wat kun je voor je kind doen om hem of haar te helpen?

Er is geen kant en klare oplossing om je kind hier doorheen te helpen. Elk kind reageert namelijk anders op de storm van prikkels die er binnenkomen. En het ligt natuurlijk aan de leeftijd van je kind. Een jong kind zal echt jouw hulp nodig hebben, terwijl een wat ouder kind het misschien gedeeltelijk wel zelf op kan lossen.

Tips om je kind te helpen.

Zoals ik net al aangaf zal het per kind verschillen wat hij of zij nodig heeft, maar er zijn een aantal dingen die over het algemeen erg goed helpen. Om te beginnen wil ik je adviseren om je kind niet onder druk te zetten om te vertellen wat er is of wat hij of zij voelt. Dat werkt namelijk averechts. Dan zal je kind zich alleen maar meer opgejaagd voelen en dat wil je juist voorkomen.

Tip 1. Een prikkelvrije omgeving.

Een overprikkeld kind heeft baat bij een rustige omgeving, waar zo min mogelijk prikkels zijn. Dat hoeft echt niet een aparte ruimte te zijn, al zou dat natuurlijk wel super handig handig zijn. Zorg er in ieder geval voor dat er geen televisie aanstaat en dat er niemand hard praat. Is dit moeilijk te realiseren? Dan zou je een koptelefoon kunnen overwegen. Je kind kan deze dan opzetten om zo geen last te hebben van (harde) geluiden. Creëer een fijn en rustig plekje waar je kind even lekker tot zichzelf kan komen. Sommige kinderen vinden het erg prettig om een zacht rustgevend muziekje aan te hebben of om hun favoriete knuffel bij zich te hebben.

Tip 2. Gecontroleerd emoties uiten.

Een overprikkeld kind kan snel boos of geïrriteerd zijn. De boosheid of frustratie zal hij of zij toch op één of andere manier kwijt moeten. Daarom is het aan te raden om je kind hierin te begeleiden. Is je kind erg boos? Laat hem of haar dan even boos zijn. Het kan helpen om je kind even te laten springen, dat werkt hier erg goed. Even de boosheid eruit springen. Of op een kussen slaan. Is je kind juist erg verdrietig? Laat hem of haar dan weten het niet erg is om te huilen. Praat dan niet door het huilen heen, maar ga erbij zitten.. wrijf over de rug van je kind of geef je kind (als hij of zij dit toelaat) een dikke knuffel. Zo voelen ze dat je er voor ze bent.

Tip 3. Warm water.

Water werkt stress verlagend. Maak een lekker warm bad klaar of als je geen bad hebt, laat je kind dan een warme douche nemen. Even alle spanning weg spoelen. Wijzelf laten Alyssa nog wel eens met water spelen als ze erg onrustig is. Ze is dan alleen nog maar bezig met het ervaren van het water, waardoor ze geleidelijk aan rustiger word.

Tip 4. Sensopatisch materiaal.

Sensopatisch materiaal kan heel goed ingezet worden bij jonge kinderen die last van overprikkeling hebben. Voorbeelden van sensopatisch materiaal zijn klei, zand, veertjes, scheerschuim en ongekookte macaroni of rijst. Doe bijvoorbeeld wat macaroni in een bak en laat je kindje er met de vingers doorheen gaan, of voeg er wat scheerschuim aan toe en laat ze er lekker mee kliederen. Het klinkt misschien vreemd, maar het heeft een hele ontspannende werking. Wij geven Alyssa, als we het in huis hebben, bubbeltjesplastic om aan te voelen en uiteraard om de bubbeltjes te laten knappen. Bubbeltjesplastic is ook echt een materiaal wat ze echt kan beleven en waardoor ze haar spanningen los kan laten.

Wil je meer voorbeelden van sensopatische activiteiten? Linda van Mamaliefde heeft er super veel verzameld op haar website.

Van jou als ouder vraagt het ook best wat..

Als je kind overprikkeld is, is dat niet alleen zwaar voor je kind. Het vraagt ook veel van jou. Uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat het soms best veel energie vraagt om je kind te begeleiden als hij of zij last heeft van overprikkeling. Toch is het ontzettend belangrijk dat je zelf rustig en geduldig blijft. Als jij onrustig word, omdat je kind bijvoorbeeld erg in de emotie blijft hangen, dan voelt jouw kind dat heel goed. En dan zal hij of zij daar heel erg op reageren. Het kan de overprikkeling juist erger maken of je kind wil niet door jou geholpen worden, omdat ze niks kunnen met jouw spanning.

Mocht je merken dat je zelf even niet meer weet hoe je je kind kan helpen, loop dan even de ruimte uit en bekijk van een afstandje wat je kind doet. Vraag indien mogelijk je partner om het even over te nemen zodat jij even op adem kan komen. Als één van onze meiden erg overprikkeld zijn geweest probeer ik zelf altijd even een paar minuten voor mijzelf te pakken om te ontladen. Je moet zeker de impact die het op jou heeft niet onderschatten. Dus probeer zelf ook even stoom af te blazen, zodat je daarna weer ontspannen verder kan met de dag.